Dat ik met een ziek lijf en een stoma bijna dagelijks met dumbells en halters in de weer ben om spieren te kweken vinden sommige mensen maar moeilijk te begrijpen. Voordat ik eraan begon dacht ik ook dat het waanzin zou zijn. Toch is de beslissing om krachttraining een kans te geven, de beste beslissing die ik in het belang van mijn gezondheid heb gemaakt gedurende mijn eerste tien jaar met de ziekte van Crohn. Het woord krachttraining zegt het al, je traint kracht. Als je iets goed kunt gebruiken wanneer je levenslang IBD moet bestrijden is het kracht. Daarom wil ik hieronder een keer dieper ingaan wat nou precies de voordelen voor IBD-patiënten zijn, hoewel ik vermoed dat veel voordelen ook voor vele andere chronische ziektes van toepassing zullen zijn.
Bij het lezen is het belangrijk te weten dat IBD zich bij iedereen anders manifesteert. Ik kan jullie alleen de voordelen geven die ik ervaar, maar dat garandeert niet dat het ook voor andere patiënten zo werkt. Andere sporten kunnen ook zeker een positieve invloed hebben op de gezondheid, maar bij krachtsport maak je het lichaam sterker als bij duursport. Krachtsport is bouwen aan je lichaam, bij duursport vraag je ook heel veel van je lichaam. Zeker als IBD erg actief is kan duursport een behoorlijke aanslag zijn op je energievoorraad en kan het meer kracht en energie kosten dan het oplevert.
Het fijne aan krachttraining is dat je het in je eigen tempo kan doen en je je grenzen zelf kunt bepalen en het dus rustig aan kunt doen. Je kun zelf kiezen welke spiergroepen je wilt en kunt belasten. Krachttraining is daarom makkelijk te combineren met een beperking die zich dagelijks anders uit. Je kan ook zelf bepalen hoe vaak je gaat trainen en hoe lang. Dat ik zo vaak ga is omdat ik het echt leuk vind en graag grenzen opzoek, maar als je minder vaak gaat gelden de voordelen nog steeds.
Veel IBD-ers en zeker patiënten met een stoma vinden het spannend om naar de sportschool te gaan. Dat is helemaal niet nodig. In de sportschool zitten niet alleen mooie, gespierde, jonge mensen. Zeker in de ochtenduren vindt je er een hoop diversiteit en heel veel andere mensen die om gezondheidsredenen in de sportschool zijn in plaats van op hun werk. Krachttraining is dus voor iedereen die krachtiger in het leven wil staan, of je nou oud, jong, dik, dun of een stoma hebt.
IBD Warrior
Krachttraining is een manier om het lichaam beter bestendig te maken tegen de symptomen en nare kanten van IBD. De ziekte verdwijnt niet maar, doordat je lichaam en geest sterker zijn kun je het beter verdragen, ben je minder vatbaar voor ontstekingen en dat kan je je levenskwaliteit aanmerkelijk verbeteren.
Toen besefte hoeveel invloed IBD op mijn leven had en dat IBD wel eens een levenslange strijd zou kunnen worden besloot ik dat mijn lichaam prioriteit ging geven boven alles. Niet uit egoïsme, maar als investering in mijn toekomst en zodat ik zo vaak mogelijk mijn leuke zelf kan zijn, voor mij maar ook voor anderen. Ik ging IBD-proof worden en mijn lichaam ontstekingsbestendig maken. The warrior way.
Tijd maken voor zelfzorg.
Ik zie krachttraining als een stukje zelfzorg. We zijn snel geneigd om zelfzorg te zien als iets wat we in onze vrije tijd naast werk moeten doen. Dat is als we chronisch ziek zijn vaak niet genoeg. Het duurde even voordat ik begreep dat ik deels mantelzorger van mezelf ben geworden en verantwoordelijk ben voor mijn eigen zorg en dat mijn gezondheid sommige periodes best veel tijd kost. Je moet er tijd voor maken en inplannen.
Krachttraining kost enerzijds tijd en energie, maar die uren investeer je in je lichaam en gezondheid en verdien je terug op heel veel andere zelfzorg verantwoordelijkheden. Het is een investering in de toekomst. Persoonlijk spendeer ik de zelfzorg tijd liever met plezier in het krachthonk met preventief sterker worden, als met tegenzin van tegenslag aansterken in bed.
Extra motivatie voor een gezonde levensstijl.
Om maximale resultaten en voordelen te halen uit krachttraining moet je zorgen dat je gezond eet en voldoende rust. Dit zijn levensregels die IBD-patiënten sowieso goed doen. Krachttraining geeft mij extra motivatie om gezond te eten en goed voor mezelf te zorgen. Het is goed voor mijn darmen maar ook voor mijn zelfvertrouwen. Het geeft houvast om je levensstijl gezonder te maken.
Eet als een atleet.
Sporters zijn gebaat bij voeding die rijk is aan bouwstoffen en voedingsstoffen die goed zijn voor herstel. Bijv. gezonde koolhydraten als havermout en zilvervliesrijst maar ook eiwitten die goed zijn voor het herstel van je spieren, maar diezelfde voeding is ook goed voor herstel in het algemeen. Het eten als een atleet kan dus ook bijdragen in het sneller herstellen van bijv. een virus of een ingreep en is niet alleen een investering in mooie spieren.
Je pijn de baas zijn.
Krachttraining is eigenlijk je spieren op een doordachte manier kapot maken en ze sterker laten herstellen. Om resultaat te bereiken is een beetje pijn nodig. Bij krachttraining zoek je telkens heel bewust en geconcentreerd je pijngrens op en verleg je hem een stukje. Hierdoor wordt niet alleen je pijngrens bij het trainen hoger maar ook in het dagelijks leven. Wanneer je een chronische ziekte hebt is een hogere pijngrens erg fijn omdat je de pijn van de ziekte ook beter verdraagt. Je zult merken dat het doorstaan van krachttraining en er ook voor zorgt dat je nare onderzoeken en behandelingen beter doorstaat en sommige symptomen minder heftig voelen. Zo merk ik bijvoorbeeld dat ik veel meer tegendruk kan geven als ik darmkramp heb, waardoor buikpijn minder heftig is.
Sneller herstel van operaties.
Door krachttraining train je het lichaam om zich sneller te herstellen. Het is niet voor niks dat steeds meer artsen aanraden om zo fit mogelijk een operatie in te gaan. Hoe sterker de spieren en het lichaam is, hoe sneller het zal werken om de schade te herstellen na een chirurgische ingreep. Uit de praktijk kan ik je vertellen dat dit klopt, elke keer als ik na een operatie weer terug ging naar het krachthonk was ik verbaasd hoe snel mijn spieren zich herstelde en ik weer in conditie was. Het leek alsof het na iedere operatie een beetje sneller ging.
Meer kracht voor het huishouden.
Ook bij het doen van de dagelijkse beslommeringen in en om het huis merkte ik snel dat krachttraining voordelen heeft. Omdat ik alleen woon moet ik alles zelf doen, doordat ik meer kracht heb kosten zware klussen minder energie. Het kost me minder moeite om boodschappen te dragen of ramen te zemen etc. En dat maakt het leven en de zelfzorg makkelijker en je houd energie over voor dingen waar je echt passie voor hebt.
Betere communicatie tussen brein en lichaam.
Krachttraining is niet alleen een fysieke sport, het zijn lichamelijke verrichtingen gestuurd door het brein. We vergeten nog wel eens dat het brein ook gewoon een orgaan is dat onderhoud en zuurstof nodig heeft en cellen moet verversen enzo. Soms is niet de fysieke kant van het ziek zijn het zwaarst, psychisch is ziek zijn misschien wel een grotere uitdaging. Krachttraining zorgt ervoor dat het de verbinding tussen het brein en lichaam sterker worden en dat je dus beter naar je lichaam leert luisteren. Je ontdekt waar je krachten en zwaktes liggen en leert je lichaam op een nieuwe manier kennen. Je werkt aan je kracht, maar ook aan je balans en flexibiliteit. Dat voelt heel fijn en geeft een zeker (gevoel van) controle terug.
Een manier om je emoties kwijt te kunnen.
Ook de ziel heeft het vaak zwaar als je chronisch ziek bent. Onbegrip en tegenslag kunnen onze emoties en ons humeur behoorlijk beïnvloeden en negatieve emoties hebben weer een negatieve invloed op de lichamelijke symptomen. De emotionele gezondheid is dus ook van invloed op hoe ziek of gezond we ons voelen. In de sportschool kun je veel gevoel en emoties kwijt. Voor mij voelt het heerlijk om me even flink uit te leven op het ijzeren speelgoed in het krachthonk als ik verdrietig of boos ben. Door van mijn lichamelijke spanning af te komen voel ik me emotioneel ook beter. En persoonlijk vind ik het prettiger om af te reageren op de spullen in het krachthonk dan op onschuldige mensen en mijn eigen spullen ;p
Betere hormoonhuishouding.
Bij krachttraining komen er allemaal stofjes vrij in het lichaam die goed zijn voor onze hormoonhuishouding. Het kan werken als anti-depressiva. Je testosteron neemt toe wat kalmer en zekerder maakt, je maakt dopamine en adrenaline aan waar je blij van word en ook als natuurlijke pijnstilling werkt en het verlaagt het stresshormoon cortisol. Je werkt dus niet alleen aan je spieren maar ook aan de chemie in het lichaam.
Herstel verbindingen van het zenuwstelsel.
Krachttraining zorgt er ook voor dat het zenuwstelsel getraind word en zich continu moeten herstellen. Het zenuwstelsel word uitgedaagd nieuwe connecties te maken met het brein. Je zult merken dat bepaalde schade die het zenuwstelsel heeft opgelopen af zal nemen.
Behalve op de spieren, geest, psyche en de chemie, heeft krachttraining ook invloed op de bedrading van het lichaam waardoor je sensitieve krachten ook toenemen. Je traint dus je instincten waardoor je jezelf beter kunt beschermen tegen bedreigingen van je gezondheid.
Een beter zelfbeeld.
IJdelheid wordt nog wel eens gezien als een slechte eigenschap. Zelf ben ik ook behoorlijk ijdel, maar ijdelheid is helemaal niet zo egocentrisch als men vaak denkt. Als je echt alleen maar met jezelf bezig bent is het natuurlijk niet goed en ben je gewoon een narcist. Iemand die ijdel is, is juist heel erg met anderen bezig. Wat vinden mensen van mij? Hoe wordt er naar me gekeken? Word ik wel gewaardeerd? Zo zorgt ijdelheid ervoor dat we op onszelf reflecteren. Dat we nadenken over hoe we overkomen en ons zonodig aanpassen aan een ander. Kortom ijdelheid is vrij menselijk en het is sociaal.
IBD kan ons zelfbeeld soms flink beïnvloeden, zeker wanneer de ziekte invloed heeft op ons uiterlijk. Sommige IBD-ers worden heel dun, anderen komen juist aan door medicatie. Operaties kunnen soms leiden tot permanente veranderingen aan het lichaam, zoals een groot litteken, een stoma of een dichtgenaaide anus. Dit heeft nogal invloed op het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van de patiënt. Toen ik hoorde dat ik een stoma kreeg moest ik behoorlijk slikken en realiseerde ik me heel goed dat dit een enorme uitdaging voor mijn zelfvertrouwen zou worden.
Krachttraining heeft me geholpen om mijn gemankeerde lichaam beter te accepteren. Door elke dag voor de spiegel te staan met mijn stoma en te werken aan mijn lichaam raakte ik vrij snel gewend aan de zak op mijn buik. Mijn buik was dan beschadigd, maar de rest van mijn lichaam werd steeds mooier door krachttraining. Voor een ijdel mens als ik werkt dat compenserend. Ik krijg zoveel complimenten over mijn figuur en de manier waarop ik dat figuur realiseer, dat ik die stoma minder storend vind en niet het gevoel heb dat het bepalend is voor hoe mensen over mij denken.
Ik vind mijn lichaam mooi en ben trots op wat het kan ondanks het ziek en beschadigd is. Mijn gespierde figuur en het besef dat ik mijn lichaam zelf heb opgebouwd nadat het zo was afgezwakt geeft me het zelfvertrouwen dat ik hard nodig heb om met mijn stoma te kunnen leven.
Bovendien hielp krachttraining mij kilo's in spiermassa aankomen. Door de ziekte van Crohn en alle ontstekingen was ik vrij mager. Nu ik wat zwaarder ben voel ik me minder fragiel.
Controle over je lichaam.
Totale controle over IBD krijg je helaas niet van krachttraining, maar het geeft je wel het gevoel dat je zelf ook wat kan doen aan je gezondheid. Vaak voelde ik me ontevreden als ik met tegenvallend nieuws de dokter verliet. Niet omdat ik niet geholpen werd, maar op de hulp in het ziekenhuis moet je vaak lang wachten. Er gaat een hoop tijd verloren aan wachten op onderzoeken en behandelingen. Thuis braaf in stilte wachten tot de volgende afspraak met een arts kan ik niet zo goed.
Als ik me ziek voel wil ik daar zelf ook wat aan de situatie kunnen doen. Krachttraining heeft me een manier gegeven om zelf ook wat te kunnen doen aan de gezondheid van mijn lichaam. Daardoor voel ik me minder machteloos en heb ik het gevoel dat ik mijn uiterste best doe om zo gezond mogelijk te leven en niet alleen afhankelijk ben van de agenda en wachtlijsten van het ziekenhuis en andere behandelaars.
Minder last van onbegrip en betweters.
Sinds ik zo fanatiek sport en zeker sinds mijn lijf er afgetraind en fit uitziet, heb ik minder last van stomme opmerkingen van gezonde mensen. Die opmerkingen zijn vaak heel goed bedoeld, maar voor iemand die al meer dan tien jaar bezig is met een ziekte bestrijden kunnen die adviezen een beetje kwetsend zijn. Zo had ik eens erg last van pijn in mijn lever, toen ik dat aangaf bij mijn toenmalige coach vroeg hij of ik wel eens een goede multi-vitamine had overwogen. Een gezond mens zou wellicht denken: ‘Wat aardig dat hij meedenkt’. Ik vond het ronduit kwetsend, uit deze opmerking bleek niet alleen dat hij IBD nogal onderschatte, ook voelde ik me niet serieus genomen in mijn eigen vermogen om medische kennis te vergaren. Zo hebben we als chronische zieken continu te maken met mensen die lijken te twijfelen of we ons best wel doen om gezond te blijven en lijken te denken dat onze klachten verdwijnen door simpele veranderingen als een extra vitaminepilletje of bruin brood te eten in plaats wit. Als het zo simpel was, was ik niet al zo lang ziek en waren er niet zoveel IBD-ers. Het is super fijn als die twijfel afneemt en mensen jouw advies gaan vragen over hoe je gezond blijft in plaats van je les proberen te lezen.
Rituelen en houvast.
In tijden van onzekerheid en crisis is het heel normaal dat mensen op zoek gaan naar houvast en rituelen. Krachttraining gaf mij dat gedurende de heftigste tijd tussen de stoma-operatie en de rectumamputie. Ik was te ziek om te werken, maar niet ziek genoeg om heel de dag op bank of in bed te spenderen. Elke ochtend naar de sportschool gaan was daarom een welkome afleiding en een nuttig tijdverdrijf. Niet alleen had ik een reden om uit bed te komen, doordat ik mezelf in de ochtend dwong te gaan had ik het gevoel dat ik iets nuttigs deed met mijn tijd in de ziektewet en niet mijn tijd zat te verdoen. Ik investeerde het in een sterker lichaam zodat ik wellicht sterker uit de situatie zou komen als het voorbij was. Daarnaast zorgde elke dag ongeveer hetzelfde doen ervoor dat ik iedere ochtend naar mijn lichaam moest luisteren en kon inschatten wat mijn energie- en pijnniveau zou zijn de rest van de dag.
Sociaal actief blijven.
Sporten heeft ook een sociale functie. Ik merk dat een hoop chronisch zieken het spannend vinden om naar een goedkope grote sportschool te gaan als Fit for Free of de Basic Fit. Toch heeft kiezen voor een grote, centrale sportschool in je wijk heel veel voordelen als je chronisch ziek bent, en zeker als je alleenstaand bent. Voordat ik ging kracht trainen kende ik niet zoveel mensen in mijn buurt. De afgelopen vijf jaar heb ik heel veel wijkgenoten en buren beter leren kennen in de twee sportscholen waar ik graag kom en nieuwe vrienden gemaakt die dichtbij me wonen.
Sociale activiteiten ondernemen is niet altijd even makkelijk als je chronisch ziek bent. Ergens naar toe reizen kost vaak al veel kostbare energie. Wanneer je contacten in de buurt heb kun je makkelijker eens een kop koffie met iemand drinken of iets korts en simpels doen.
Als je ziek bent heb je meer aan een goede buur, dan een verre vriend. De sportschool is eigenlijk een soort inloop-huiskamer van de wijk, er is altijd wel een bekende met wie ik een praatje kan maken. Dat maakte het vele alleen thuis zitten makkelijker.
Voor mij was het heel fijn om na de stoma-operatie te revalideren onder het toezien van mijn buurtgenoten. De buurt wist wat er met mij aan de hand was en dat ik het soms best zwaar had. Ik kreeg steeds vaker hulp en steun uit onverwachte hoek. Er waren ook steeds meer mensen die ik om hulp kon vragen, iets wat ik van nature erg lastig vind. Nu het voorbij is en ik er zo sterk uit ben gekomen, ben ik een soort lokale legende in de buurt en word ik aangesproken als 'baas', 'champ' 'directrice' of 'Queen' en dat maakt mijn leven best leuk ondanks ik ziek ben.
Je veiliger voelen.
Als je je krachtig voelt en vertrouwen hebt in je spierkracht, zul je merken dat je je ook veiliger voelt. Toen ik begon met krachttraining voelde ik me mager, fragiel, zwak en niet geaard. Ik was snel bang in situaties die onveilig aanvoelde omdat ik niet het gevoel had dat mijn lichaam in staat was om keihard terug te slaan en weg te rennen als er iets verkeerd zou gaan. Naarmate ik sterker werd en mij begon te verbazen over mijn kracht, begon ik me steeds veiliger en kalmer te voelen buiten. Ook dat maakt het leven als patiënt makkelijker en fijner. Je staat letterlijk sterker in je schoenen, waardoor het ook bijvoorbeeld minder eng wordt om het voor jezelf op te nemen en je vrouwtje of mannetje te staan en je grenzen aan te geven.
Meer vertrouwen in je lichaam.
Ziek zijn gaat vaak gepaard met een hoop teleurstelling in het eigen lichaam. Krachttraining zorgde ervoor dat ik ook positief verrast werd door mijn lichaam. Ik kon steeds meer, ook dingen die ik vroeger helemaal nooit kon. Zo kon ik bij gym nooit in de touwen klimmen, en nu trek ik me zonder moeite op naar het plafond. Dat geeft een kik en ik leerde dat mijn lichaam niet alleen een aftakelend obstakel is, maar dat je lichaam je ook kan opbouwen zodat het je kan dienen. Ik werd minder angstig en kreeg weer vertrouwen in mijn lijf en in een goede afloop van de strijd. Vertrouwen in het lichaam is erg belangrijk als je ziek bent, als je er zelf niet in gelooft is de kans groter dat je lichaam er ook niet in gelooft. Het is bewezen dat een positieve instelling bijdraagt bij aan een positief genezingsproces. Soms moest ik de moed om erin te blijven geloven uit mijn tenen trekken, maar mede dankzij krachttraining had ik de kracht om dat te kunnen doen.