Hoe maak je van je lichaam een kunstwerk? Kunstonderwijs en personal training geven lijken misschien totaal verschillende beroepen, toch vind ik het in de praktijk juist een hele interessante combinatie. In beide beroepen ben je namelijk met vormgeving bezig en met het in stand brengen van leerprocessen. Het vormgeven aan het menselijk lichaam kan net zo goed een kunstvorm zijn als het vormgeven van bijvoorbeeld een homp klei of textiel. Daarom spreek ik liever van lichaamsbouwkunst dan van bodybuilding of fitness. Bij deze kunstvorm is voeding is het materiaal waarmee je bouwt, gewichten en bewegingen zijn het gereedschap dat je gebruikt om vorm te geven en het kunstwerk dat je aan het bouwen bent ben je zelf. Jezelf als kunst beschouwen is nogal wat en klinkt misschien wat hautain. Toch is het zo gek nog niet om dat te doen als je van krachttraining en zelfontplooiing houd want het geeft interessante inzichten en kan je helpen bij het vinden van motivatie.
Om jezelf als kunst te kunnen beschouwen is enig besef van wat kunst is essentieel. Want kun je een kunstwerk zijn? En hoe bepaal je of iets kunst is? Hoewel dit een moeilijke en subjectieve vraag is zijn er manieren om dat bepalen, zoals de kunstdriehoek erop botvieren.
De kunstdriehoek helpt bij het toetsen van de artistieke waarde van een kunstwerk. De drie pijlers van de kunstdriehoek zijn: vorm, functie en inhoud. Maar voordat je een kunstwerk aan de driehoek kunt toetsen moet je weten wat iets is want er kan van alles kan kunst zijn; een schilderij, een vaas, een beeld, een pindakaasvloer, een toilet of zelfs een banaan met een stukje duct tape. In het geval van een lichaamsbouwkunst is dat een mens van vlees en bloed. Ten tweede moet je de tijdgeest in je achterhoofd houden. Hoe wij iets aanschouwen is afhankelijk van de tijd en plaats waar iets zich bevindt. Kunst en schoonheid zijn onderhevig aan de tijdgeest en het referentiekader van de toeschouwer. Zo waren dikke billen voor Kim Kardashian de tijdgeest besmette helemaal niet zo'n populaire lichaamsvorm. Wanneer je dat hebt vastgesteld kun je gaan toetsen. Iets is kunst wanneer de vorm, functie en inhoud van het ontwerp op een authentieke manier samenvallen/in harmonie zijn t.o.v. de tijdgeest en omstandigheden.
Het toetsen van een mens als kunstwerk is iets complexer dan het toetsen van bijv. een vaas.
Toch gaan dezelfde principes op wanneer je d.m.v. lichaamsbouwkunst een mooier mens wil worden. Je wordt geen kunstwerk als je je alleen focust op de vorm van je lichaam. Een vaas kan nog zo mooi zijn, als je er geen bloemen in kan zetten is het geen geslaagde vaas. En zo is het ook met je lichaam. Een lichaam kan wonderschoon zijn, maar als je er verder niets mee kan en je hebt ook totaal geen inhoud/karakter ben je nog geen kunstwerk. Mensen die misschien niet zo hoog scoren w.b.t. vorm zijn maar wel goed functioneren en inhoud hebben scoren uiteindelijk dus hoger als kunstwerk. Je alleen focussen op vorm bij krachttraining is dus niet de weg naar schoonheid, de functie en inhoud moeten aansluiten op het lichaam om kunst te kunnen zijn.
Vroeger beschouwde men kunst als iets wat de geestelijke en vleselijke wereld met elkaar verbond. Kunst moest bovenmenselijk en goddelijk zijn. Een persoon krijgt vaak ook iets goddelijks wanneer het geestelijke en het vleselijke bij elkaar komen.
Wat opvalt wanneer je de kunstdriehoek toepast op het menselijk lichaam is dat de drie pijlers overeenkomsten vertonen met de drie pijlers van de holistische geneeskunde. Het idee dat je als mens alleen echt kunt helen/genezen als je lichamelijke, psychische en geestelijke gezondheid in harmonie met elkaar zijn. Ook in die zin is het dus zo gek nog niet dat kunst een helende uitwerking kan hebben op de mens. Dat we ons lichaam door middel van krachttraining invloed uit kunnen uitoefenen op de vorm van ons lichaam klinkt wellicht logischer en bekender dan dat je met krachttraining ook invloed kan uitoefenen op de functie en je inhoud van je lichaam. Toch is wel degelijk mogelijk.
Functie gaat over hoe ons lichaam in het leven functioneert. Ons lichaam heeft heel veel functies. We hebben een heel veel functies in ons lichaam die ons niet zozeer authentiek maken. Primaire functies als ademen, bloed rondpompen, verteren, zien, horen etc. De functies waarin we ons van elkaar onderscheiden zijn veel interessanter om op voort te bouwen. Een kapster maakt bijvoorbeeld hele andere bewegingen gedurende de dag dan een verpleegkundige. Net als dat een voetballer anders beweegt dan een handballer, en een balletdanseres anders over het podium beweegt dan een zangeres. Soms onderscheiden we ons juist van elkaar doordat bepaalde functies niet hebben. Iemand die blind is gebruikt de functies van zijn lichaam op een andere manier als iemand die wel goed kan zien en beweegt dus anders.
Als we aan de functie van ons lichaam willen schroeven is het dus belangrijk dat je kracht traint voor de ‘kunstjes’ die je het dagelijks leven buiten de sportschool doet. Als je de hele dag je armen gebruikt slaat het nergens op om alleen je benen te trainen, het zijn de armen die in dit geval kracht nodig hebben om het kunstwerk in zijn geheel krachtiger te maken.
De inhoud van ons lichaam als kunstwerk is iets complexer vorm te geven, en gaat over het idee en concept achter het kunswerk en of het diepgang heeft, maar ook hieraan kun je d.m.v. oefeningen veranderingen in aanbrengen. Denk bijvoorbeeld eens aan mensen die een beroerte krijgen en daarna heel veel bewegingen opnieuw moeten aanleren middels lange revalidatieprocessen. Onze hersenen zijn net zo goed een onderdeel van ons lichaam als onze spieren, via ons zenuwstelsel sturen ze ons lichaam aan. Er zijn talloze oefeningen die je kunt doen om je hersenen en zenuwstelsel uit te dagen en krachtiger te maken. Zo zijn singulaire en diagonale oefeningen waarbij je de kruisverbindingen van het lichaam uitdaagt ook goed voor de communicatie tussen de linker- en rechterhelft van de hersenen. Ik wil niet beweren dat je IQ met punten omhoog schiet als je gaat kracht trainen, maar het kan wel degelijk invloed hebben op je hersenen en hoe ze functioneren en wat je er dus uiteindelijk mee doet in het leven.
De wijze waarop de vorm, functie en inhoud samenkomen in verhouding tot de tijdsgeest bepaalt de artistieke waarde van je kunstwerk. Het fijne aan kunst is dat kunst nogal een breed begrip is en dat kunst van alles kan zijn. In de bodybuilding wereld stellen veel bodybuilders dat bodybuilding ook een kunstvorm is, maar wat ze uiteindelijk nastreven is een replica van een kunstwerk met een flinke lijst met onpersoonlijke criteria waaraan het ‘kunstwerk’ moet voldoen waardoor het kunstwerk nooit echt authentiek kan zijn. Het doet een beetje denken aan het kunstgilde in de middeleeuwen waarin alles wat kunstenaars mochten tot de kleuren van de verf aan toe werd bepaald door de kerk. Want een bodybuildster met een goddelijke bikini zonder glitters, extreme tanning en porno pumps maakt geen kans en krijgt puntenaftrek op het podium. Een idee dat eigenlijk helemaal niet meer past bij deze postmoderne tijd waarin kunst van alles kan en gelukkig ook mag zijn en godzijdank niet meer hoeft te voldoen aan allerlei regels. Bovendien ga je toch ook niet naar een museum met alleen maar dezelfde schilderijen, diversiteit is wat deze tijd juist zo mooi maakt.
Kunst is op authentieke wijze extra kracht geven aan ideeën en dingen die eigenlijk al bestaan om een zeker gevoel van verwondering op te roepen. Welk gevoel je wil oproepen en wat jouw 'kunstje' is bepaal je zelf. Dit geldt zowel voor kunstenaars als krachtsporters. Je bouwt voort op wie je bent en waar je voor staat en geeft dit extra kracht d.m.v. krachttraining. Als je een schilderij bent kun je alleen een mooier schilderij worden, geen mooiere vaas. Net als dat Banksky alleen een betere Banksky kan maken en geen betere Davinci.
Wat natuurlijk een lastige kwestie blijft bij het beschouwen van jezelf als kunstwerk is bepalen wanneer je kunstwerk af is. Het slechte nieuws is dat het pas echt af is en in zijn geheel aan de kunstdriehoek kan worden getoetst als je dood bent, dit is tegelijk ook het goede nieuws. Je hebt dus de rest van je leven om te sleutelen en bouwen aan je kunstwerk en omdat de tijdsgeest blijft veranderen zal er altijd iets om aan te sleutelen en bouwen blijven. Zo zijn de grootste veranderingen in de kunstgeschiedenis meestal voortgekomen uit de beschikbaarheid van nieuwe materialen en gereedschap. In de schoonheidsidealen zie je dit momenteel bijvoorbeeld terug in de beschikbaarheid van plastische chirurgie en steroïden anabolen. Als je een authentiek kunstwerk wil zijn moet je dus continu veranderen en aanpassen aan de mogelijkheden en situatie om je authentieke zelf te blijven. Het enige wat je als menselijk kunstwerk kunt doen is zoveel mogelijk momentopnames verzamelen voor de eindexpositie, dat overzicht bepaald in hoeverre je een kunstwerk van jezelf en je leven hebt gemaakt.
Nu kan ik me voorstellen dat dit voor heel veel mensen wat hoog gegrepen klinkt, wanneer je dol op sport bent en niks met kunst hebt zal dit artikel je waarschijnlijk niet heel erg motiveren en misschien zelfs wel demotiveren. Maar voor mensen zoals ik, creatieve nerds die van nature vrij weinig hebben met sport maar het wel hard nodig hebben kan deze benadering wel helpen om meer plezier te krijgen in sport. Sport hoeft niet per se prestatiegericht te zijn, het kan ook creatiegericht zijn en dat maakt krachttraining voor creatieve geesten een stuk interessanter!
Meer lezen over dit onderwerp:
Joep Dohmen - Het leven als kunstwerk.
Liesbeth Woerman - Je bent al mooi. De schoonheid van imperfectie.